Laboratorium jest miejscem, w którym przeprowadza się eksperymenty wymagające utrzymana ściśle kontrolowanych warunków. Mogą być to małe pomieszczenia lub wielkie hale, jednak najważniejsze jest to co znajduje się w nim. Oczywistym jest, że w zależności od specjalności danego laboratorium, znajdujące się w nim sprzęty mogą się różnić. Jest jednak sporo przyrządów, które są uniwersalne i potrzebne w każdego rodzaju chemicznym ośrodku eksperymentalnym. Podstawowe wyposażenie można podzielić ze względu na materiał wykonania – szkło, metal, drewno, porcelana, guma oraz tworzywa sztuczne.
Szklany sprzęt laboratoryjny
Szkło, w zależności od gatunku może służyć do produkcji wielu niezbędnych przyrządów laboratoryjnych. Najczęściej spotykane szkło boro-krzemowe spełnia wszystkie narzucone wymagania, w tym: posiada dużą odporność i małą rozszerzalność termiczną, jest odporne na organikę, kwasy oraz zasady. Do podstawowych szklanych elementów wyposażenia należą probówki, zlewki, kolby, lejki, krystalizatory, szkiełka zegarkowe, cylindry miarowe, butelki, pipety oraz biurety. Pomiędzy sobą, szklane przedmioty mogą być łączone dzięki stosowaniu szlifów, czyli specjalnych zakończeń. Każdy szlif posiada również odpowiednie dla siebie zatyczki. Pomaga to nie tylko w tak prostych czynnościach jak przygotowywanie roztworów, ale również w budowaniu aparatury potrzebnej np. w procesach destylacji oraz do mierzenia temperatury skraplania.
Najbardziej popularnym szkłem laboratoryjnym są probówki, czyli wąskie, cylindryczne naczynia stosowane do przeprowadzania reakcji chemicznych oraz ogrzewania małych ilości substancji.
Kolejne, ważne elementy to kolby oraz zlewki. Istnieje wiele rodzajów oraz pojemności, które wybiera się w miarę zapotrzebowania. Zlewki najczęściej wybiera się przez pryzmat objętości, natomiast kolby mają konkretne zastosowania. Kolb stożkowych bez szlifu najczęściej używa się podczas miareczkowania, w kolbach stożkowych o szerokiej szyi można odparowywać preparat, a kolba stożkowa ze szlifem często służy w roli odbieralnika, na przykład podczas zbierania konkretnej frakcji destylacji. Na rynku możemy znaleźć równie dużo kolb okrągłodennych, powszechnie stosowanych w trakcie reakcji prowadzonych w wysokich temperaturach lub pod zmniejszonym ciśnieniem. Są to na przykład małe objętościowo kolby sercowe i gruszkowe, jednoszyjne kolby okrągłodenne oraz dwu- i trój- szyjne kolby, pozwalające na odprowadzanie lub doprowadzanie odczynników albo gazów w trakcie trwania reakcji.
Szkiełka zegarkowe są szczególnie przydatne do przykrywania zlewek, ale również przeprowadzenia reakcji barwnych oraz odważania substancji stałych. Na szkiełkach najczęściej przeprowadza się również ocenę wizualną produktu.
Krystalizatory to przyrządy o cylindrycznym kształcie i płaskim dnie, które najczęściej służą za naczynia do powolnego odparowywania rozpuszczalnika podczas rekrystalizacji. Podobnym naczyniem, jednak mniejszym rozmiarowo jest szalka Petriego. Jej kształt jest zbliżony do krystalizatora, jednak posiada ona dwie części – mniejszą i większą szalkę służącą za przykrywkę. Można je stosować w przypadku mniejszych ilościowo krystalizacji, najczęściej jednak wykorzystywane są w laboratoriach mikrobiologicznych do hodowli mikroorganizmów.
Cylindry miarowe posiadają podziałkę, a ich kalibracja pozwala na odmierzenie określonej porcji cieczy, zgodnie z przyjętą dokładnością.
Bagietki to szklane pręciki wykorzystywane do mieszania zawartości, głównie zlewek oraz kolb stożkowych. Pipety zaś to szklane rurki o zwężanym zakończeniu, służące do precyzyjnego odmierzania i przenoszenia cieczy. W analizach ilościowych, szczególnie ważne są pipety jedno- i wielomiarowe. Trzeci rodzaj – pipety Pasteura – służą zazwyczaj do dodawania porcji cieczy kroplami.
Ostatnie dwa ważne elementy szklane to lejki oraz chłodnice. Lejki zwykłe służą do sączenia zawiesin w połączeniu z odpowiednimi sączkami filtracyjnymi lub do przenoszenia ilościowego substancji do naczyń o wąskich szyjkach. Bardziej specyficznym rodzajem są lejki filtracyjne ze spiekiem szklanym, które w swojej budowie posiadają porowaty spiek w dolnej części stożka lub u szczytu nóżki, który jest szczególnie przydatny w przypadku sączenia niewielkich ilości osadu.
Chłodnice są niezbędnym elementem każdego zestawu aparaturowego służącego do zmiany stanu skupienia substancji z gazu w ciecz. Ich wykonanie zakłada użytek przy wysokich temperaturach, stąd ich odporność jest większa. We wnętrzu dochodzi bowiem do styku gorących par z chłodzącym medium. Chłodnice zazwyczaj posiadają dwa szlify – z jednej strony pozwala on na łączenie np. z kolbą okrągłodenną zawierającą destylowaną substancję, a z drugiej strony ze skraplaczem i odbieralnikiem. W zależności od przepływu kondensatu (schłodzonej pary) wyróżniamy chłodnice przepływowe oraz zwrotne.
Niezwykle ważnym elementem prawie każdego laboratorium jest też biureta, czyli sprzęt służący do odmierzania określonych ilości cieczy, skalibrowana na wylew. Jest niezbędna w przypadku analiz miareczkowych.
Naczyńka wagowe i tygle pozwalają kolejno na wykonywanie analiz w wysokich temperaturach suszarek (około 110oC) oraz piecy muflowych (nawet do 600oC), takich jak wyznaczanie straty masy po suszeniu czy też oznaczanie popiołu siarczanowego.
Sprzęt metalowy
Ten materiał zazwyczaj stanowi elementy dodatkowe, służące do przytrzymania, dokręcenia lub zawieszenia innych sprzętów. Najczęściej spotyka się łapy, pozwalające na przytrzymanie sprzętów szklanych na statywie, czyli na ciężkim elemencie przyjmującym rolę podstawy do budowania zestawu aparatury szklanej. Szczypce pozwalają na podnoszenie i przenoszenie przedmiotów szklanych, na których oddziaływano wysoką temperaturą, np. podczas przenoszenia naczynek z suszarki lub tygli z pieca.
Sprzęt porcelanowy
Porcelanę wykorzystuje się głównie do produkcji moździerzy, czyli naczyń pozwalających na ucieranie oraz ujednolicanie sproszkowanej masy przy pomocy pistla. Często spotyka się również parownice, w których odparowuje się ciecze z roztworów. Lejki Buchnera zaś to porcelanowe elementy stosowane do sączenia zawiesin przy użyciu sączków bibułowych, stosowane głównie do sączenia pod zmniejszonym ciśnieniem. Ich wygląd nieco różni się od zwykłych lejków szklanych, gdyż stożek podzielony jest na dwie części, z czego ta górna posiada płaskie dno, na którym umieszcza się materiał filtrujący. Są zazwyczaj większe i szersze od szklanych odpowiedników.
Sprzęt drewniany
Ogranicza się zazwyczaj do dwóch elementów – statywów oraz łap, pozwalających na wygodne przenoszenie oraz trzymanie probówek.
Sprzęt z tworzyw sztucznych
Zazwyczaj są to niewielkie elementy, pozwalające na umocowanie aparatury w zestawie, na przykład: reduktory pomiędzy kolbą a lejkiem Buchnera. Nieodłącznym elementem codziennego wyposażenia są również plastikowe tryskawki wypełnione wodą destylowaną, acetonem lub innymi rozpuszczalnikami. Jest to niezwykłe ułatwienie do opłukiwania sączków lub przemywania szkła.