Nieorganiczne związki chemiczne, znane jako wodorotlenki, znalazły wiele różnych zastosowań w przemyśle i w życiu codziennym. Jednym z najbardziej znanych wodorotlenków jest białe wapno gaszone. W niniejszym artykule omówimy jego najważniejsze właściwości oraz przeznaczenie.
Co to jest wapno gaszone?
Pod pojęciem: wapno gaszone kryje się wodorotlenek wapnia (Ca(OH)2). Ten krystaliczny, zasadowy proszek i jego roztwory opisywane są również jako:
- wapno lasowane,
- wapno hydratyzowane,
- diwodorotlenek wapnia,
- mleko wapienne,
- woda wapienna.
Co warto wiedzieć na temat budowy wapna gaszonego? Podobnie jak pozostałe związki z grupy wodorotlenków, ma ono w swoim składzie kationy metalu i aniony wodorotlenowe.
Wapno gaszone – właściwości
Wodorotlenek wapnia ma postać ciała stałego. Jest to żrący, niepalny, biały (lub biało-beżowy) proszek o krystalicznej strukturze. Słabo rozpuszcza się w wodzie, lecz jednocześnie jest higroskopijny, czyli chłonie wodę z otoczenia. Wapno gaszone jako wodorotlenek ulega dysocjacji jonowej, wchodzi w reakcje z kwasami i wywołuje korozję metali.
Jak każda silna zasada, wapno lasowane działa drażniąco na ludzki organizm. Wdychanie oparów tego związku powoduje trudności z oddychaniem. Ca(OH)2 niszczy skórę i narząd wzroku. Stosowanie proszku Ca(OH)2 i jego roztworów bez odpowiednich środków ochrony indywidualnej jest więc bardzo niebezpieczne i nieodpowiedzialne.
Otrzymywanie wapna gaszonego
W jaki sposób można uzyskać wapno gaszone? W tym celu wystarczy ugasić wodą tlenek wapnia (wapno palone). Tę chemiczną reakcję można opisać następująco: CaO + H2O = Ca(OH)2. Łączenie wody i wapna palonego jest najpopularniejszą i najprostszą metodą produkcji wodorotlenku wapnia. Ten sprawdzony sposób stosują przemysłowcy na całym świecie.
Sam proces gaszenia (lasowania) może przebiegać dwojako. W produkcji amatorskiej i na budowach wykorzystywana jest tak zwana metoda lasowania mokrego. Jest ona bardzo prosta i wymaga połączenia większych ilości wody z proszkiem wapiennym (otrzymujemy roztwór). Profesjonalny wyrób wapna gaszonego odbywa się zaś z minimalnym udziałem wody. Produktem finalnym jest wówczas proszek – wapno hydratyzowane.
Główne zastosowania wapna gaszonego
Wapno gaszone ma wiele zastosowań. Sięgają po nie m.in. producenci chemii budowlanej. Wodorotlenek wapnia jest składnikiem zapraw murarskich i tynkarskich. Bywa również wykorzystywany w rolnictwie jako:
- środek odkwaszający gleby,
- preparat ochronny, zabezpieczający owocowe drzewka przed atakami szkodników,
- dodatek do nawozów.
Przeczytaj więcej o agrochemikaliach.
W przemyśle energetycznym sorbent w postaci Ca(OH)2 wykorzystywany jest w instalacjach odsiarczania spalin. Są to systemy i urządzenia, zmniejszające ilość trujących tlenków siarki, powstałych w różnych procesach produkcyjnych i przemysłowych.
Właściwości antybakteryjne, odkażające i odkwaszające wapna gaszonego są również wykorzystywane w oczyszczalniach ścieków i w stacjach uzdatniania wód. Wodorotlenek wapnia świetnie neutralizuje osady chemiczne i biologiczne, pochodzące ze ścieków.
Wapno gaszone w postaci mleka wapiennego przydaje się również w cukrownictwie. Przemysłowcy dodają wodorotlenek wapnia do soku buraczanego, by pozbyć się zanieczyszczeń oraz bakterii.
Właściwości lecznicze wodorotlenku wapnia
W stomatologii i endodoncji również doceniono potencjał, drzemiący w wodorotlenku wapnia. Składnik ten służy m.in. do przygotowywania cementów i stomatologicznych wypełniaczy ubytków zębowych. Wodorotlenek wapnia doskonale hamuje rozwój bakterii. To wysokiej jakości komponent, który zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia stanów zapalnych w jamie ustnej. Preparaty z dodatkiem wapna gaszonego sprzyjają też naturalnemu procesowi regeneracji i gojenia ran po zabiegach.
Zastosowania wapna gaszonego w gospodarstwie domowym
Już od setek lat wapno gaszone znajduje różne zastosowania w gospodarstwach domowych. Dawniej surowiec ten służył głównie do bielenia sufitów oraz ścian w domach, ziemiankach, piwnicach i budynkach gospodarczych (obory, stajnie itd.). Wapno sprawiało, że drewniane elementy konstrukcyjne dłużej opierały się insektom i pleśni. Jasny kolor wapienny rozświetlał też wnętrza i sprawiał, że wyglądały one schludnie.
Miłośnicy ogrodnictwa stosują ten tani, skuteczny preparat do ochrony drzewek i odkwaszania grządek warzywno-owocowych.
Obecnie wodorotlenek wapnia znajduje też zastosowanie w domowych stancjach uzdatniania wody. Instalacje tego typu podłączane są bezpośrednio do sieci wodociągowej. Specjalne filtry umożliwiają wymianę jonową i obniżenie twardości wody, wykorzystywanej przez domowników.
Ciekawostki na temat wapna gaszonego
Bez wątpienia wapno gaszone należy do zbioru najstarszych i najbardziej intrygujących związków chemicznych, znanych człowiekowi. A oto zbiór ciekawostek, dotyczących wodorotlenku wapnia:
- Wapń należy do grupy metali ziem alkalicznych. Można go znaleźć m.in. w gipsie, marmurze i kredzie. Ogólnodostępność tych minerałów sprawiła, że wapno wykorzystywano już kilka tysięcy lat przed naszą erą!
- Początkowo wapno gaszone służyło do przygotowywania prymitywnych zapraw murarskich – to właśnie one zapoczątkowały rozwój sztuki budowlanej.
- Mistrzami sztuki murarskiej byli Rzymianie, którzy na masową skalę stosowali zaprawy wapienne.
- W medycynie dawnej wodę wapienną stosowano jako środek leczniczy przy ostrych zatruciach kwasami.
Co jeszcze warto wiedzieć na temat właściwości i zastosowań wodorotlenków? Więcej ciekawych informacji znajdziesz w pozostałych wpisach na naszym blogu. Zachęcamy do lektury!