Flokulantami nazywane są substancje chemiczne wiążące drobne ziarna fazy zdyspergowanej w agregaty, powodując wypadanie osadu z koloidów.
Flokulanty mają zdolność oddziaływania i tworzenia wiązań chemicznych na powierzchni ziaren fazy zdyspergowanej. W wyniku adsorpcji na cząsteczkach ciała stałego powstają tzw. flokułyzapoczątkowujące koagulację emulsji. Następnym etapem jest utworzenie dużych agregatów, które wypadają z roztworu w postaci osadu lub mętnej zawiesiny. Można je oddzielić od wody za pomocą sit lub w wyniku filtracji czy dekantacji. Flokulację można przyspieszyć poprzez delikatne mieszanie układu. Wówczas flokulanty szybciej docierają do drobin i oplatają ziarna, tworząc większe agregaty, które szybciej można usunąć.
Jako flokulanty stosowane są związki polimerowe, takie jak poliakrylamidy, kwasy poliakrylowe i ich pochodne. Charakteryzują się one dobrą rozpuszczalnością w wodzie i wysoką biodegradowalnością.
Ze względu na charakter chemiczny wyróżniane są trzy rodzaje flokulantów:
flokulanty anionowe – wykorzystywane w środowiskach o odczynie zasadowym i obojętnym; stosowane są głównie do klarowania i odwadniania zawiesin mineralnych,
flokulanty kationowe – które są stosowane w kwaśnych środowiskach; najczęściej wykorzystywane do klarowania zawiesin substancji organicznych,
flokulanty obojętne – mają najszersze zastosowanie w różnych branżach, np. w przetwórstwie węgla i rud metali.
Flokulanty wykorzystywane są w oczyszczalniach ścieków, stacjach uzdatniania wody oraz w wielu procesach przemysłowych, w których konieczne jest wyodrębnienie produktów zawieszonych w postaci koloidalnej.
